Het is dit jaar 100 jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog begon. Erlend van Ark blogt dagelijks op Historiën over de belangrijke gebeurtenissen in de aanloop naar de Eerste Wereldoorlog. Vandaag 1 augustus 1914.

Zaterdag 1 augustus 1914

Berlijn, het was vandaag weer een enerverende dag in de Duitse hoofdstad. Vandaag kwamen de antwoorden op de ultimatums binnen uit St. Petersburg en Parijs. Rusland weigert zijn mobilisatie terug te draaien en Frankrijk verklaart ‘uit eigen belang’ te handelen. Hierop besluit Duitsland Rusland de oorlog te verklaren en zijn  leger te mobiliseren.

Dit betekent het in werking treden van het Von Schlieffenplan dat voorziet in een aanval op Frankrijk en een verdedigende actie in het oosten tegen Rusland. Het probleem is nu dat Duitsland geen voor de buitenwereld geldende reden heeft om Frankrijk aan te vallen. Met een oorlogsverklaring aan Frankrijk wordt daarom nog gewacht. Wel wordt Luxemburg alvast bezet (een belangrijk knooppunt van de spoorwegen).

Tegen 17.00 uur komt een bizar telegram van Grey uit Londen. Grey lijkt de Engelse en Franse (!) neutraliteit te beloven als Duitsland belooft het grondgebied van Frankrijk niet te schenden. Op dit voorstel willen de Duitsers wel ingaan. De keizer, minister Jagow en Bethmann Hollweg sturen meteen een telegram waarin zij schrijven dat ze dit voorstel accepteren. Zij verwachten hiermee de vrede in het westen te kunnen redden en ontkurken alvast een fles champagne om dit te vieren.

Tegen de chef-staf wordt gezegd dat het Duitse leger nog niet mag aanvallen. Moltke raakt hierdoor volledig van de kaart. Hij roept met een trillende stem dat hij de mobilisatie niet kan terugdraaien en dat anders het Duitse leger ophoudt te bestaan. Volgens zijn vrouw heeft de legerleider door alle spanningen een lichte hartaanval gekregen.

Al snel ontving de Duitse regering een telegram terug uit Londen dat het vorige telegram verkeerd is begrepen en dat er helemaal geen voorstel voor neutraliteit van Engeland of Frankrijk is gedaan. Grey had een onhandig verwoord telegram gestuurd. Wilhelm is nu woedend op de Engelsen en zegt tegen Moltke dat hij zijn gang kan gaan.

Het is nog altijd niet duidelijk wat Engeland zal doen bij een Europese oorlog

Frankrijk verklaarde vandaag ook dat zij gaan mobiliseren. De Franse soldaten krijgen de opdracht om minstens 10 kilometer van de Duitse grens te blijven om het buurland niet te provoceren, of liever gezegd om de schuld voor het uitbreken van de oorlog in Duitse schoenen te kunnen schuiven. Frankrijk wil koste wat het kost Engeland bij de oorlog betrekken.

De Franse ambassadeur in Londen, Paul Cambon, wijst erop dat de Franse kust niet verdedigd is door afspraken met Londen uit 1912 waarbij de Franse vloot in de Middellandse Zee geconcentreerd zou worden (de Engelsen vergeten dit uit te zoeken en geloven Cambon ten onrechte: zulke afspraken zijn namelijk nooit vastgelegd).

De Fransen krijgen het teleurstellende antwoord van Grey dat Engeland niet van plan is om een Europese oorlog te voeren voor de Balkan. De Franse ambassadeur in Londen, Paul Cambon is hierdoor zo van slag dat hij bij het verlaten van het kantoor van Grey in het kantoor ernaast op adem moet komen en mompelt: “ze laten ons vallen, ze laten ons vallen!”.

Minister Grey moet het Engelse kabinet nog steeds overhalen om te interveniëren. De antwoorden op de gisteren gestuurde telegrammen over België komen binnen vanuit Parijs en Berlijn. Frankrijk garandeert de Belgische neutraliteit maar Duitsland telegrafeert dat ze de vraag niet willen beantwoorden. Het Engelse kabinet is nog altijd tegen interventie, terwijl het Lagerhuis inmiddels per brief laat weten vóór interventie te zijn.

Zonder toestemming van het kabinet (maar met goedkeuring van de premier Asquith) mobiliseert marinebaas Winston Churchill ondertussen alvast de Engelse vloot… .

Bekijk ook het volledige overzicht van de  aanloop naar de Eerste Wereldoorlog.

[bol_product_links block_id=”bol_53dbf93e65723_selected-products” products=”9200000014231745,9200000011489395,9200000015001587,9200000022206053,1001004006281582,1001004011252271″ name=”Eerste Wereldoorlog” sub_id=”” link_color=”E94C00″ subtitle_color=”E94C00″ pricetype_color=”000000″ price_color=”E94C00″ deliverytime_color=”C20318″ background_color=”FFDF80″ border_color=”E94C00″ width=”600″ cols=”3″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]