De negentiende eeuw revisited
In het themanummer De negentiende eeuw revisited (her)bezoekt tijdschrift De negentiende eeuw verschillende openbare ruimtes.
De zogenaamde spatial turn of topologische Wende heeft academici uit verschillende disciplines op een andere manier naar ruimte laten kijken. Ook historici. Ruimte is niet alleen een achtergrond “waartegen zich allerlei interessante processen aftekenden.” Ruimte is juist activerend; ruimte heeft een eigen dynamiek. Het menselijk gedrag wordt beïnvloed door de ruimte waarin de persoon of groep zich bevindt.
In het inleidende hoofdstuk ‘Beleving van ruimte’ laat redacteur Jan Hein Furnée dit al zien aan de hand van de luxe winkelpassages waarin de burgerij klasse zich kon overgeven aan vertier. Andere auteurs richten zich op de openbare bibliotheek, het plein en het stadspark.
Binnenhof
Diederik Smit verdiept zich in de plaats van het Nederlandse parlement in de negentiende eeuw. Nu is het een vanzelfsprekendheid dat het parlement op het Binnenhof in Den Haag is gezeteld. Het Haagse complex heeft iets weg van “een kruising tussen een middeleeuws kasteel en een verzameling Hollandse grachtenpandjes.” De auteur vraagt zich af of in de negentiende eeuw bewust is gekozen voor behoud van het Binnenhof als parlementsgebouw als uiting van “een specifieke politieke cultuur”.
Koning Willem I keuze voor het Binnenhof als regeringscentrum was een herstel van de oude situatie, voor de strijd tussen orangisten en patriotten en voor de Franse heerschappij.
Thorbecke
Er was in de negentiende eeuw wel discussie over een nieuw gebouw. Thorbecke zag een Paleis der Staten-Generaal voor zich, maar tegengestelde visies over bouwstijl, op het vaderlands verleden en –natuurlijk- religie zorgden voor een impasse. Behoud en een aanpassing van het aloude parlementsgebouw bleek de enige oplossing waarin de meeste partijen zich konden vinden. Het Binnenhof was aanvaardbaar; het herbergde voor iedere groepering herkenbare en dierbare aspecten. Het Binnenhof was “een monument van eendracht”.
De negentiende eeuw revisited is een mooie aanleiding om je eens te verdiepen in het historisch discours over de spatial turn.
De negentiende eeuw revisited
De negentiende eeuw 36 (2012) 1
Saskia Peterse e.a. red.
ISBN 978 90 8704 329 2, € 10,-, 80 pag.
Uitgeverij Verloren
