Hollandse krijgsgevangenen
Hollandse krijgsgevangenen is het onderwerp van het themanummer van Holland, over krijgsgevangenen in Holland en Hollanders in gevangenschap elders.
‘Onbloedige vormen van strijd’. Het klinkt als een schijnbare tegenstelling. Maar Ronald de Graaf maakt in ‘Krijgsgevangenen in middeleeuws Holland’ helder waarom in de late middeleeuwen “combattanten hun best deden om te winnen door de tegenstander te verslaan en krijgsgevangenen te maken en niet door het vijandelijke leger te vernietigen.” Deze wijze van oorlog voeren leverde veel krijgsgevangenen op.
Actueel onderwerp
In de geschiedschrijving blijft het gevangen nemen van vijanden veelal beperkt tot het noemen van een getal. Maar wat gebeurde er met die krijgsgevangenen? Waar kregen zij onderdak? Hoe vulden ze de dag? Hoe werd hun komst door de plaatselijke bevolking ervaren? De redactie van Holland, Historisch tijdschrift heeft het onderwerp ‘krijgsgevangenschap’ gekozen voor een themanummer Hollandse krijgsgevangenen omdat er een lacune is in de Nederlandse historiografie en het “een buitengewoon actueel onderwerp is.” Op basis van de verschillende bijdragen en de columns blijkt het een geslaagde keuze.
Conventies
Krijgsgevangenen zijn van alle tijden. Dat is te zien aan de tijdspanne waarover de artikelen gaan. Dat de eerste bijdrage zich afspeelt in de late middeleeuwen is niet toevallig.
“Vanaf de 14de eeuw […] ontstonden in Europa heel geleidelijk religieuze, juridische en sociale conventies rondom de legitimiteit van oorlogsvoering, de beteugeling van militair geweld en de behandeling van krijgsgevangenen.”
Die regelgeving maakte de kwestie in oorlogstijd niet per se minder verwarrend, geeft Jelmer Rotteveel aan in ‘Duitse krijgsgevangenen in de meidagen van 1940’. “Zeker is dat hun gevangenname, verzorging en transport de nodige improvisatie vergde en zeer chaotisch verliep.”
Oorlogsrecht
In een chaotische situatie is het risico dat personen niet handelen volgens het recht, maar op basis van emoties. “Alles met emoties gaat mis, dus moeten instituten bescherming bieden”, aldus professor Liesbeth Zegveld (gespecialiseerd in Internationaal Humanitair recht) in de column Tijdingen. Een goed functionerend oorlogsrecht is daarom noodzakelijk. Een voorbeeld illustreert dat. Kort na de Tweede Wereldoorlog leek het misschien een goed idee om een jonge, ongetrainde Duitse soldaat mijnen te laten ruimen, maar was het rechtvaardig om zijn leven in de waagschaal te leggen?
Hollandse krijgsgevangenen
Holland, Historisch tijdschrift
(Jaargang 49; Hilversum 2017) nr. 3
ISBN 9789070403737, € 15, 56 p.
Uitgeverij Verloren
