In 1978 was de ontvoering van de Belgische industrieel Edouard-Jean Empain overal groot nieuws. Ontvoerder Alain Caillol heeft een boek geschreven over deze geruchtmakende affaire. Een interview met Caillol over de ontvoering van Empain.

“De vernislaag van de beschaving is maar zeer dun. Als het er op aankomt, is de mens een barbaarse wilde”

In 1978 was de ontvoering van de Belgische industrieel Edouard-Jean Empain overal ter wereld groot nieuws. Veel kranten en tv-journaals openden met de ontvoering van Baron Empain. Op de cover van het beroemde weekblad Paris Match stond een door de ontvoerders gemaakte foto van Empain met talloze kettingen en sloten om zijn hals. De zaak kreeg een morbide karakter doordat de ontvoerders een vingerkootje van de baron afsneden en naar zijn familie hadden opgestuurd. Ze dreigden er ook mee dat het hier niet bij zou blijven als er niet snel 80 miljoen Franse frank betaald werd (nu 80 miljoen euro).

Empain was in die tijd een van de machtigste mensen van Frankrijk en woonde in Parijs. Veel Franse politici waren er niet blij mee dat een Belgische baron zo veel macht bezat in Frankrijk. President De Gaulle had om die reden pogingen in het werk gesteld om Empain te dwingen zich tot Fransman te laten naturaliseren, hetgeen door Empain steeds geweigerd werd. Tot op de dag van vandaag bezit baron Empain daarom nog steeds de Belgische nationaliteit.

Doordat Empain Belg was, waren veel Franse politici er niet rouwig om dat de baron in Parijs ontvoerd was. Om die reden deed men er ook weinig aan hem heelhuids terug te krijgen. Slechts door de doortastendheid van de Franse politiecommissaris Ottavioli, die gewoon zijn plicht wilde doen, kon Empain toch bevrijd worden.

Onlangs heeft het brein achter de ontvoering van baron Empain, Alain Caillol, een boek geschreven over de kidnapping. Caillol werkte gedurende zijn criminele carrière ook samen met Jacques Mesrine, één van de beruchtste criminelen van Frankrijk, en is zeer goed bekend met het criminele milieu, hetgeen zijn boek zeer interessant maakt. Caillol beschrijft in Lumière vanuit het perspectief van de kidnappers hoe de ontvoering van de Belgische baron verliep.

In de traditie van bekende literaire Franse bandieten als François Villon en Cartouche doet Caillol uit de doeken wat hem bewoog en hoe alles in zijn werk ging. Het is mede door deze inside information een boeiend en goed geschreven boek geworden dat een uitstekend beeld geeft van het Franse criminele milieu.

Caillol is nu ook bezig aan een roman.  De ontvoerder van Empain raakte in de bajes namelijk geïnteresseerd in literatuur en studeerde ook nog eens af in de lik (studie geschiedenis). Ook baron Empain was verrast toen hij hoorde dat zijn ontvoerder geïnteresseerd was geraakt in literatuur en zelfs een boek had geschreven over de Franse schrijfster George Sand. Empain zei daarover: “Caillol is nu zelfs intelligenter dan ik”.  Een interview met ontvoerder Alain Caillol over zijn boek Lumière, de kidnapping van Empain, criminaliteit, de agressieve menselijke natuur, thrillers, literatuur, Marxisme, Robin Hood en het leven na de misdaad. etc.

Meneer Caillol, wat was de reden dat u een boek over de ontvoering van baron Empain geschreven heeft?

Caillol: ” Ik heb het boek voor de baron geschreven zodat hij een beter inzicht heeft in hetgeen er met hem gebeurd is tijdens zijn twee maanden durende ontvoering. Er wordt namelijk geregeld getwijfeld aan de verhalen die Empain vertelt over de kidnapping. Door de ontvoering kwamen er in de media allerlei verhalen naar boven dat Empain gokschulden had en hij er verschillende minnaressen op na hield etc. Hij raakte daardoor in diskrediet. Om die reden geloofde men ook niet meer wat hij over de ontvoering zei. Toch was het overgrote deel van wat hij vertelde wel gebaseerd op waarheid. Ik bevestig zijn getuigenissen in mijn boek.”

“Lumière is echter ook geschreven als een excuus voor mijn eigen daden. De baron verdiende niet wat we met hem gedaan hebben. Wij als communistische gangsters vonden Empain voorafgaand aan de ontvoering maar een kapitalistische lul, maar hij heeft de hele kidnapping zeer moedig en eervol doorstaan. Toen zijn pink was afgesneden heeft hij geen kik gegeven en ook niet geklaagd. Natuurlijk was hij bang, maar hij heeft geen zenuwinzinking gekregen. De baron dwong bij ons veel respect af.”

“Een derde reden voor de publicatie van Lumière was om wat geld met het boek te verdienen. Ik heb er samen met mijn jonge zoon aan gewerkt. Dat was een leuke ervaring.”

Heeft uw boek Lumière goed verkocht?

Caillol: ” Nee, helemaal niet. De pers heeft wel veel aandacht besteed aan mijn boek, maar ze hebben vooral de oude feiten over de ontvoering weer opgehaald. Het boek zelf hebben ze amper besproken. De nieuwsberichten over mijn boek hebben kortom het boek zelf en de inhoud ervan sterk overschaduwd. Dat is jammer en het heeft de verkoop van mijn boek bepaald geen goed gedaan.”

“Daar komt nog bij dat de media niet durven en willen publiceren dat het een goed boek is dat ik geschreven heb. Daar zijn ze te politiek correct voor. Privé hebben journalisten van Le Monde en Le Figaro me verteld dat ze Lumière een goed boek vonden, maar publiekelijk mogen ze dat niet schrijven. Iemand die zulke zware missdaden heeft gepleegd kan toch geen goed boek schrijven lijken ze te denken. De lezers zullen dat volgens hen niet begrijpen. Belachelijk natuurlijk, maar ja. Zo werkt dat nu eenmaal.”

“Maar misschien dat het boek in de toekomst nog gaat lopen. Het is niet onmogelijk dat het nog meerdere drukken gaat krijgen en wellicht ook nog eens vertaald wordt in de toekomst. We zullen zien hoe het zal gaan.”

Voorafgaand aan de publicatie van uw boek Lumière heeft u het manuscript naar de heer Empain gestuurd. Naar verluidt was hij er content mee. Heeft u baron Empain ooit nog ontmoet na de ontvoering? En hoe was dat?

Caillol: ” Ja, meerdere keren zelfs. Dat is steeds goed verlopen. We zijn geen vrienden, maar we vonden elkaar wel sympathiek. De tijd heeft de wonden geheeld. De baron deelt mensen vaak in goeden en slechten op en ik behoor volgens hem tot de goeden. Die indruk krijg ik althans. De mensen uit zijn omgeving houden hem echter liever wat van mij vandaan. Ze vertrouwen zo’n crimineel als ik niet helemaal. Dat is jammer.”

Waarover heeft u met hem gesproken?

Caillol: ” Oh, we hebben over van alles gesproken, zoals dat vaak gaat bij dergelijke sociale gelegenheden.”

Baron Empain is een Belg. Bent u zelf ooit in België geweest?

Caillol: ” Nee, daar ben ik nooit geweest. Empain mag dan een Belg zijn, maar hij woonde wel in Parijs en was een van de machtigste mensen van Frankrijk. Bovendien verkocht hij kerncentrales aan overheden. Geen kleine jongen dus. Vandaar dat onze keuze op hem is gevallen. Eerst wilden we andere miljonairs ontvoeren, maar toen bleek dat zij Joden waren (Rothschild en Dassault) hebben we er van afgezien. We wilden immers niet met neonazi’s geassocieerd worden. Daar wilden we niks mee te maken hebben.”

Was losgeld het enige doel van de ontvoering?

Caillol: ” Ja, geld was het voornaamste doel.”

Had u geen politieke motieven? Men dacht in 1978 namelijk dat die er mogelijk wel achter zaten.

Caillol: “Nee, het ging puur om het geld. Ik en mijn handlangers waren wel Marxisten en communisten, maar dat had slechts zijdelings met de kidnapping te maken. Het was een mooie bijkomstigheid dat we op die manier een machtige industrieel plus het kapitalistische systeem een slag konden toebrengen, maar daar ging het niet in de eerste plaats om. Het ging in de eerste plaats toch om het losgeld.”

Bent u tegenwoordig nog steeds communist?

Caillol: ” Ja, dat ben ik inderdaad nog steeds. Ik draag zelfs een communistisch speldje op mijn trui. Ik denk nog steeds dat Marx voor een groot gedeelte gelijk heeft. Kijk maar eens naar wat er nu met de wereldeconomie gebeurt en wat al die grote banken hebben uitgevreten. Crimineel gewoon. In wat voor wereld leven wij eigenlijk? Marx heeft voor een groot deel gelijk gehad, blijkt maar weer eens.”

Heeft u de ontvoering ook gepleegd uit een zucht naar avontuur ?

Caillol: “Ja, absoluut. Ik heb er altijd van gehouden om risico’s te nemen in het leven. Nu nog trouwens. Ik heb altijd van avontuur gehouden. Daardoor heb ik in mijn bestaan veel stommiteiten uitgehaald. Ik heb gevaarlijk geleefd en veel achterlijke dingen uitgehaald. Ik was een echte idioot en een schurk.”

“Ik was ook altijd erg ongeduldig. Ik had een winkel in bibliotheekmeubelen (Montpellier), maar wilde meer. Bovendien hield ik van het criminele leven. Met vrienden een spannende kraak zetten en op dievenpad gaan vond ik geweldig. Ik kreeg er een kick van om grenzen op te zoeken, ze over te gaan en risico’s te nemen. Dat gaf me geweldig veel adrenaline.”

“Het gewone leven en gewone mensen interesseren me gewoonweg niet. Daar ben ik te weinig burgerlijk voor denk ik.”

“Eigenlijk hoefde ik geen misdaden te plegen om rond te komen. Ik had immers een goede baan en genoeg geld om te kunnen leven. Ik stal geld simpelweg voor het plezier en de kick. Verder had ik geen excuus. Het is mijn eigen fout geweest.”

U werd veroordeeld tot 20 jaar cel en heeft voor uw daad 11 jaar in de gevangenis gezeten. Had u een moeilijke tijd achter de tralies?

Caillol: ” Ja, dat was een moeilijke tijd voor mij.  Vooral het eerste jaar was zwaar. Ik zat lang in een isolatiecel en dat was geen pretje kan ik u vertellen. Daarna kwam ik wel samen te zitten met medegevangenen. Van af toen ging het beter. Dan raak je wel gewend aan het gevangenisleven.”

Zou u, als u nu jong was, opnieuw een ontvoering plegen? Of zou u iets geheel anders gaan doen?

Caillol: ” Dan zou ik gewoon een opleiding gaan volgen en aan een hoge school of universiteit gaan studeren. Als je goed studeert en hard werkt, komt het geld vanzelf wel. Ik heb simpelweg de verkeerde weg genomen in het leven. Ik had mijn middelbare school wel afgemaakt, maar ben pas verder gaan studeren in de gevangenis. Daar zou ik, als ik nu jong was, eerder mee beginnen. Er is namelijk zo veel te doen in de wereld dat er altijd wel iets te vinden is wat je ligt. Dat hoeft geen criminaliteit te zijn, waar ik me vroeger mee bezighield”.

Heeft u spijt van de kidnapping?

Caillol: ” Hoewel ik het waarschijnlijk niet opnieuw zou doen, heb ik toch geen spijt van de ontvoering. Ik heb baron Empain nooit om vergiffenis gevraagd, maar wat we hem aangedaan hebben verdiende hij niet  Dat wil ik wel zeggen.”

“Ik zal u zeggen waarom ik geen spijt heb. Door mijn misdadige verleden heb ik veel meegemaakt en door mijn verblijf in de gevangenis heb ik een boel geleerd. Ik ben er afgestudeerd; heb in de bajes allerlei verschillende mensen ontmoet en veel boeken gelezen. Ik heb daardoor veel geleerd over de ware aard en natuur van de mens.”

“Naïef en onwetend ben ik daardoor niet meer. Als ik naar de onnozele, zouteloze burgerlijke levens van mensen in grote steden kijk, vind ik dat ik het nog niet zo verkeerd heb gedaan in mijn leven. Vandaar dat ik ook geen spijt heb van hetgeen ik gedaan heb in mijn leven ”

Wat hebben de ontvoering, uw gewapende overvallen, uw cocaïnehandel en uw tijd in de gevangenis u geleerd over de menselijke natuur en over de maatschappij?

Caillol: “Mijn leven heeft me geleerd dat het klopt wat Primo Levi heeft geschreven in zijn boek Is dit een mens? (Se questo è un uomo). Dat gaat over zijn tijd in concentratiekamp Auschwitz. Onder extreme omstandigheden, keert de mens namelijk inderdaad terug tot de essentie van het overleven. Als het er op aan komt is de mens nog steeds een bruut, een barbaar en een wilde. De vernislaag van de beschaving is maar zeer dun zo blijkt steeds opnieuw. De maatschappij en de ratio onderdrukken wel onze driften, maar in de kern zijn we nog steeds roofdieren en predatoren. De moordlust en de overlevingsdrang zitten nog steeds in onze genen. Dat valt er voorlopig niet uit te branden. Wat dat betreft verschillen we niet veel van de dieren. Ondanks het humanisme en zaken als psychoanalyse voeren we toch nog steeds oorlogen. Volgens mij is die agressie een noodzaak voor de mens om te overleven, maar te veel agressie kan ook tegen ons gaan werken. Volgens de Franse schrijver Michel Houellebecq kan men die agressie er via genen-manipulatie mogelijk in de toekomst wel uitfokken, maar dat zal de tijd moeten uitwijzen. Het zou kunnen dat hij gelijk heeft, maar zeker is dit niet.”

“Ik zelf ben wat onze agressie betreft buitengewoon somber over de toekomst. Vooral de houding van de VS baart me zorgen. In het oude Europa hebben we zo langzamerhand wel genoeg van oorlogen, maar een jonge natie als Amerika wil er nog steeds flink op los slaan en oorlogen voeren. Ik denk dat de VS weer nieuwe veldslagen aan het plannen zijn. Ze voeren nu een economische oorlog en willen overal ter wereld de oliereserves beheersen.”

“Ook daar zie je weer dat mensen net dieren zijn met territoriumdrift. We hebben het zelfde genetische programma. Daar doet onze ratio niks tegen.”

“Het Marxisme kan wellicht helpen bij het in toom houden en rationaliseren van deze agressie, maar voorlopig blijft die agressiviteit wel nog steeds in ons zitten en hij kan er op elk moment weer uitkomen met alle gevolgen van dien.”

Wat vertelt en leert u uw kinderen over criminaliteit in het algemeen en de ontvoering in het bijzonder?

Caillol: “Ik vertel ze precies wat er gebeurd is en wat ik gedaan heb. Ik adviseer ze het anders te doen en zeg hen dat het beter is om te gaan studeren. Op die manier kun je een goede toekomst opbouwen.”

U had het net over verschillende schrijvers. Wat is uw favoriete detective of thriller? U als crimineel en schrijver moet daar een goed oog voor hebben.

Caillol: “Mijn favoriete thrillerschrijver is de Amerikaan James Ellroy. Volgens hem is politiek een vorm van misdaad. Het  staat gelijk aan criminaliteit. Politici behoren daarom eigenlijk tot de maffia. Niet meer en niet minder. Ze hebben beiden de zelfde mentaliteit. Zo is het altijd geweest. Kijk maar eens naar de Medicis, de Borgias en de Romeinen. Het was allemaal tuig. Ze zijn vooral op macht uit en deinzen er niet voor terug smerige trucs uit te halen en geweld te gebruiken. Die Amerikaanse minister Rumsfeld van Defensie verschilt helemaal niks van de Medici. Hij liet in Irak gewoon mensen martelen. Waardeloos. Als simpele crimineel kan ik er niet bij dat zulke mensen het bloed van duizenden mensen aan hun handen hebben. Ik kan het niet goed bevatten dat politici honderdduizenden en zelfs miljoenen mensen afgeslacht hebben in plaatsen als Auschwitz en Cambodja. Ik pieker daar vaak over, maar kan het niet goed begrijpen.”

En wat zijn uw favoriete romans?

Caillol: “Wat romans betreft houd ik veel van Wuthering Heigths van Emily Brontë maar Reis naar het einde van de nacht van Céline vind ik ook goed net als het werk van Proust. Wuthering Heights vind ik vooral mooi vanwege de prachtige atmosfeer die erin wordt geschetst. Bij Proust vind ik de psychologische analyses zeer goed en zijn stijl is echt ongeëvenaard. Dat doet niemand hem na.”

“Amerikaanse auteurs spreken me ook aan. Philip Roth en Cormac McCarthy vind ik erg goed. De Correcties en Freedom van Jonathan Franzen wil ik nog gaan lezen. Franse en Japanse auteurs zeggen me veel minder. Daar moet ik eigenlijk niet veel van hebben.”

Wat vindt u van de speelfilm RAPT, een thriller die gaat over de ontvoering van baron Empain?

Caillol: “Die film heb ik nooit helemaal gezien. Verder dan het moment waarop de gangsters de pink van de baron afsnijden, ben ik nooit gekomen. In de film begint Empain te schreeuwen en te joelen van de pijn. Dat was grote onzin. Zo is het nooit gegaan. Empain schreeuwde helemaal niet. De baron was door ons met alcohol en pijnstillers verdoofd en gaf geen kick. Ook later, toen de verdoving was uitgewerkt en hij veel pijn moet hebben gehad, heeft hij geen krimp gegeven. Hij heeft zich zeer moedig gedragen. Empain heeft nooit geklaagd. Dat was indrukwekkend om te zien. Toen ik dat schreeuwen in de film zag, kon ik niet meer verder kijken. Wat een nonsens. Zo’n film wil ik niet zien.”

Romantiek

Dikwijls hangt er om criminelen een sfeer van romantiek en avontuur. Kijk maar naar de boeken van Raymond Chandler en films als Bonnie and Clyde. Is het criminele bestaan inderdaad vaak een leven als een bohemien?

Caillol: ” Dat hangt er van af. Voor kleine criminelen misschien wel, maar voor mij zeker niet hoor. De ontvoering van Empain en mijn handel in cocaïne waren niet romantisch. Daarvoor was alles veel te georganiseerd en moesten we er veel te veel werk in steken. Je stond geregeld onder hoogspanning. De adrenalinerush was soms echt extreem. Leuk was dat bepaald niet. Vaak was het ook fantasieloos werk. Ik zie het als pure business.”

“Bij zo’n ontvoering komt zeer veel organisatie kijken, moet u weten. We hadden meer dan een jaar nodig om alles te plannen. Wapens moesten geregeld worden net als (bestel)auto’s, appartementen, garages en de plaats van de geldoverdracht etc. Zeer belangrijk allemaal. De plaats waar we Empain hebben vastgehouden, was wellicht het meest cruciaal. Dat was een bunkercomplex dat zo’n 25 kilometer buiten Parijs lag bij Méry-sur-Oise, waar de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog V2-raketten opsloegen. Die locatie stond op geen enkele kaart en was totaal onvindbaar en ondoordringbaar. Het was een soort nazi-labyrint. Als je er in zou verdwalen, was je absoluut ten dode opgeschreven. Daarom hadden we wegwijzers opgehangen. Dat hielp.”

“Binnen hoorde je helemaal niks en het was er ijskoud. Het was echt een spookachtige plaats. Heel eng allemaal. We lieten Empain daar kamperen in een tent zodat hij onze gezichten niet kon zien en het niet koud zou krijgen. Verder hadden we het provisorisch ingericht omdat er geen sanitaire voorzieningen waren. Zijn behoeften moest de baron gewoon in een emmer doen.”

“Mensen begrijpen vaak niet dat criminaliteit keihard werken is. Bij een ontvoering moet je immers de plaats van de misdaad verkennen, de aanwezige mensen in de gaten houden, wacht lopen, vluchtroutes plannen en het geld zien binnen te krijgen etc.”

“Ook mijn gewapende overvallen moest ik altijd buitengewoon goed organiseren. Dat was erg gevaarlijk werk. Als je iemand zou doden, kon je toen immers nog de doodstraf krijgen in Frankrijk. Dat moesten we natuurlijk tegen elke prijs zien te voorkomen.”

Beschouwt u zichzelf als een soort Robin Hood? Jullie waren immers communisten en stalen van de rijken.

Caillol: ” Nee, helemaal niet. Criminaliteit was in mijn geval niet romantisch of moreel verantwoord. Ik ben en was geen Robin Hood. Daarvoor ben ik ook te weinig prinsessen tegen gekomen in mijn carrière. Hahaha.”

Houdt u van het werk van een criminele dichter als François Villon en de literaire verhalen en films over de misdadiger Cartouche?

Caillol: “Ja, zeker. Dat zijn erg goed schrijvers en verhalen vind ik. Cartouche had echt ballen en veel moed. Toen hij gemarteld werd, heeft hij zijn handlangers en vrienden niet verraden. Dat deed hij pas later om in het reine met God te komen, maar de fysieke pijniging van de martelingen weerstond hij glansrijk en heldhaftig zonder verraad te plegen. Dat vind ik knap. Het getuigt van veel moed. Dat is mooi.”

Zijn criminelen eerder romantici dan psychopaten, of juist andersom?

Caillol: ” Er bevinden zich veel psychopaten onder de criminelen. Dat is zeker. Misdadigers zijn soms ook wel romantici. Eigenlijk is het wat dat betreft zoals in de gewone maatschappij. Sommigen zijn romantisch aangelegd en anderen weer niet.”

Bezitten criminelen een moraal of is die vaak afwezig?

Caillol: “Och, opnieuw is het wat dat betreft bij misdadigers net zoals in het normale leven. Als het goed gaat, zijn criminelen vriendelijk en prettig in de omgang, maar als het minder florissant verloopt, zijn de rapen gaar. Dan breekt de hel los, worden mensen kwaad en vliegen ze elkaar in de haren. Dat blijf je houden, ook onder criminelen. Moraal is vaak afhankelijk van de situatie en de omstandigheden is mijn ervaring.”

U heeft de beroemde en beruchte Franse crimineel Jacques Mesrine van zeer dichtbij meegemaakt en met hem samen gewerkt. Wat vindt u van zijn boek L’instinct de Mort dat niet zo lang geleden ook is verfilmd onder de titel Public Enemy No. 1?

Caillol: ” Het is niet eenvoudig om daar een goed antwoord op te geven. Het is moeilijk om de waarheid en de fictie in zijn boek te onderscheiden. Sommige zaken zijn zeker waar, maar er zit ook veel fantasie bij.”

“Mesrine was een echte psychopaat. Hij was zeer egoïstisch, brutaal en vervuld van zichzelf. Soms doodde hij mensen zonder dat daar een reden voor was.  Dat vond ik helemaal niks. Ik heb met hem samen gewerkt toen hij net uit de lik kwam, maar ik vond het vreselijk. Het was levensgevaarlijk om met hem samen een klus te doen. Mesrine was zeer dapper en moedig, dat moet ik hem nageven. Maar doordat hij nergens bang voor was nam hij veel te veel risico. De politie zat daarom altijd achter hem aan terwijl ik juist onzichtbaar wilde blijven. Daarom ben ik ermee gestopt om met hem samen te werken.”

“Het klinkt misschien vreemd voor een crimineel, maar Mesrine was niet geïnteresseerd in geld. Het enige wat hij wilde, was beroemd worden. Hoe maakte hem niet uit. Popster zou ook goed geweest zijn. Hij vond het prachtig om zijn foto in de krant te zien staan.”

Wat zijn uw plannen voor de toekomst? Gaat er weer een boek van u verschijnen binnenkort?

Caillol: ” Ja, ik ben bezig aan een roman. Het wordt een familiegeschiedenis en zal over ongeveer een jaar uitkomen. Hopelijk komt er dan ook een vertaling. Dat zou mooi zijn. Hopelijk lukt het. Je weet echter nooit wat er allemaal tussen komt want het bestaan is onvoorspelbaar en grillig. John Lennon had gelijk toen hij zei: ‘Het levens is wat je overkomt terwijl je bezig bent andere plannen te maken.’ Mooi gezegd. Hahaha.”

Alain Caillol, Lumière (Uitgeverij: Cherche Midi, 2012).
ISBN: 978 – 2749123233

http://www.cherche-midi.com/theme/Lumiere-Alain_CAILLOL_-9782749123233.html