Kazernekind: Molukse familiekroniek
Freelance journaliste Marlies Mielekamp heeft met haar boek Kazernekind een Molukse familie-kroniek vanuit vrouwelijk perspectief geschreven. Op de achtergrond spelen de Molukse gijzelingen een belangrijke rol…
Kort geleden is het boek Kazernekind van Marlies Mielekamp uitgekomen. Kazernekind schetst aan de hand van persoonlijke belevenissen van de Molukse familie Polnaya in Nederland ook de algemene geschiedenis van de Molukse gemeenschap in ons land. Of om het anders uit te drukken: Mielekamp maakt de Molukse geschiedenis in Nederland tastbaar door die een persoonlijk, familiair, gezicht te geven. De familie Polnaya speelt in Mielekamp’s boek de hoofdrol waarbij moeder Jo Polnaya als spilfiguur fungeert, maar zoon Tommy het meest de aandacht trekt. Tommy Polnaya nam namelijk in 1977 deel aan de gijzeling van schoolkinderen in de Drentse plaats Bovensmilde.
Bovensmilde
De actie in Bovensmilde was wellicht de meest aangrijpende terreuractie van de Molukkers in Nederland. De Molukse gijzelnemers streden voor een onafhankelijke Molukse staat, RMS genaamd. Heel het land herinnert zich de gegijzelde kinderen die uit het raam “Van Agt wij willen leven” schreeuwden naar de minister van Justitie. Uiteindelijk werd de gijzeling beëindigd door mariniers die met pantserwagens de school binnenreden en de gijzelnemers overmeesterden. De beelden van deze actie gingen de hele wereld over en bezorgden menig kijker koude rillingen. Omdat de slachtoffers jonge kinderen waren, werd de actie alom als een buitengewoon onmenselijke daad beschouwd.
De jongste en meest grimmige gijzelnemer van Bovensmilde, Tom Polnaya (53), heeft zich een paar jaar gelden samen met een andere gijzelnemer verzoend met twee van de kinderen die hij in 1977 gijzelde. Tijdens de ontmoeting heeft hij spijt betuigd en vergeving gevraagd. Samen met de slachtoffers pleitte hij voor een monument op de plaats waar de verwoeste school ooit stond. Ook dat was opnieuw wereldnieuws. Polnaya: “Veel van de gegijzelde kinderen en hun ouders zijn nog steeds getraumatiseerd. Er zijn bijvoorbeeld vaak spanningen in hun relaties door de gijzeling. Ik wil ze helpen om het te verwerken.”
Vrijheidsstrijd
Uit het boek van Mielekamp blijkt dat Tommy Polnaya zich al op jonge leeftijd aangetrokken voelde tot de Molukse vrijheidsstrijd. Doordat zijn moeder Jo niet goed wist wat haar zoon allemaal uitvoerde, kon ze niet verhinderen dat Tom samen met vrienden tot gewelddadige actie overging. Anders had ze dat zeker geprobeerd. Boeiend om te lezen is dat de familie Polnaya, die eerst in kamp Schattenberg woonde, eigenlijk niet wilde verhuizen naar Assen of Bovensmilde, waar de lugubere gijzeling plaatsvond. Ze kwamen daar immers te wonen tussen volksgenoten die een andere politieke leider aanhingen en dat beviel hen niet. De Polnaya’s waren immers aanhangers van Tamaela terwijl de meeste Molukkers in Bovenmilde en Assen Manusama steunden. Toen ze toch naar Assen verhuisden, kwamen ze echter in een speciaal voor hen gereserveerde veilige wijk terecht. Daarmee waren de problemen van de familie echter nog niet opgelost. Politieke meningsverschillen begonnen de familie Polnaya ernstig te verdelen.
Blanda
Hoewel Tommy Polnaya door zijn gijzelingsactie de meest interessante figuur uit is, wordt het verhaal van Mielekamp verteld vanuit het perspectief van moeder Jo Polnaya. Nadat deze kranige vrouw met haar man (KNIL-soldaat) in 1951 noodgedwongen naar Nederland kwam omdat Soekarno een terugkeer verbood, poogt zij in Nederland toch een goed leven op te bouwen en start ze zelfs een winkeltje (Indische Toko). Ze baart ook 13 kinderen waarvan er uiteindelijk 11 blijven leven. Eerst verblijft de familie in het voormalige kamp Westerbork en daarna in Assen, alwaar zoon Tommy met revolutionaire plannen rondloopt en betrokken raakt bij de gijzeling van een basisschool in Bovensmilde. Deze gijzeling wordt zeker niet door alle Molukkers gesteund. Binnen het gezin Polnaya ontstaat er ook frictie over de noodzaak en de legitimiteit van Tommy’s actie. Otis, de broer van Tommy, is het niet met de actie van zijn broer eens en laat dat merken ook. Tommy verwijt hem en zijn broer Arie dan weer dat zij de kant van de blanke Nederlanders (Blanda’s) kiezen.
Gevangenis
Tommy wordt na de gijzeling veroordeeld tot zeven jaar gevangenisstraf waarvan hij er bijna vijf uitzit. Hij drinkt veel, handelt in drugs en gebruikt zelf ook. De relatie met zijn familie is jarenlang erg gespannen, maar dat komt later uiteindelijk allemaal goed. Tommy wordt erg religieus en vraagt zelfs vergeving aan de mensen die hij gegijzeld had in Bovensmilde. Hij sluit zich aan bij de Pinkstergemeente, wil geen haat meer verspreiden en alleen nog liefde uitdragen. Bovendien gaat hij zijn slachtoffers helpen bij de verwerking van hun trauma’s. Zijn medekapers en -gijzelnemers nemen Tommy dit niet altijd in dank af. Ze vinden dat hij een “gelovige” Thomas (Tommy) is geworden.
Tommy’s moeder Jo is ondanks alle problemen die ze heeft gekend uiteindelijk toch erg tevreden over wat ze allemaal heeft gekregen in het leven. Al haar kinderen konden gaan studeren, hebben goed betaalde banen en kunnen zichzelf bedruipen. De familie Polnaya is tevens sterk uitgebreid en alle leden hebben het goed in Nederland. In het begin verlangde Jo vaak terug naar de Molukken, maar dat is praktisch helemaal verdwenen. Ze is nu vooral dankbaar. Het boek eindigt daarom ook met de door Jo uitgesproken woorden: “dat we naar Nederland moesten, is Gods wil geweest.”
Menselijk verhaal
Kazernekind is een mooie en interessante aanvulling op de rijke geschiedenis van de Molukkers in Nederland. Die historie werd namelijk meestal vanuit het perspectief van mannen verteld, maar dankzij Mielekamp wordt die geschiedenis nu dus ook eens via een vrouw verkondigd. Mielekamp heeft er een mooi, boeiend en diep menselijk verhaal van gemaakt. Kazernekind is dan ook een must voor iedereen die meer wil weten over hoe het Molukse mensen in het na-oorlogse Nederland is vergaan.
Kazernekind: http://www.uitgeverijartemis.com/boek/Kazernekind-T1244559.php
Titel: Kazernekind
Auteur: Marlies Mielekamp
Uitgeverij: Artemis & Co
ISBN: 9789047202288
Prijs: 18,95 euro (juli 2012)
