Ludger is een heilige van eigen bodem. De geschiedenis van deze bisschop uit de achtste eeuw werd opgetekend in een laatmiddeleeuwse tekst. Ludo Jongen hertaalde deze en schreef er een inleiding bij: Het leven van de heilige bisschop Sint Ludger.

Kaft Sint Ludger.

In maart 2009 was het 1200 jaar geleden dat Sint Ludger (veelal bekend als Liudger) overleed. Deze vroegmiddeleeuwse bisschop werd in Zuilen (Utrecht) geboren. Bonifatius en Willibrord gingen hem niet alleen voor als missionarissen, maar ook hebben zij tot op de dag van vandaag een grotere naamsbekendheid. Ludger raakte al in de middeleeuwen in de vergetelheid, buiten ‘zijn’ centra van verering Münster en Werden.

Moderne Devotie

Helemaal vergeten is Liudger niet. De vondst van een laatmiddeleeuws heiligenleven uit de kring van de Moderne Devotie, een spirituele beweging binnen de middeleeuwse katholieke Kerk, bewijst dat. De tekst van deze vita is hertaald door Ludo Jongen en gepubliceerd in Het leven van de heilige bisschop Sint Ludger. Het boekje valt in drie delen uiteen. De auteur begint met een inleiding. Daarna volgt de hertaalde tekst. Dit wordt gevolgd door een facsimile van het handschrift.

De inleiding is vlot en zeer leesbaar. In een bestek van dertig pagina’s weet de auteur inzicht te verschaffen in wie Ludger was, binnen welk historisch kader hij opereerde en welke verering hem ten deel zou vallen. Daarnaast komen natuurlijk de verschillende heiligenlevens aan bod die aan Ludger zijn gewijd. De inleiding is rijk geïllustreerd. En ondanks de beperkte lengte van de inleiding zijn de afbeeldingen soms paginagroot; een enkele is in kleur.

Middelnederlands

Zoals geschreven is, is de middelnederlandse tekst die Jongen hertaalde een afgeleide van een vroegmiddeleeuwse, Latijnse vita. In Het leven van de heilige bisschop Sint Ludger staat de oorspronkelijke tekst links, de hertaling rechts. Noten, die veelal dient als uitleg, staan onder de tekst. Ook de hertaalde tekst is zeer lezenswaardig. Dat komt allereerst door de wijze waarop Jongen te werk is gegaan. De middeleeuwse zinnen die vele bijzinnen herbergt, heeft hij in losse zinnen opgedeeld. Ook is dit te danken aan de tekst zelf. De middeleeuwse verteller kopieerde niet slaafs de Latijnse tekst. Zo laat hij de wonderen, die voor de hedendaagse lezer misschien te geforceerd overkomen, achterwege. De Moderne Devoten achtten wonderen niet nodig voor hun geloof.

“Door het wonderbaarlijke te schrappen komt het accent te liggen op de moeite die Ludger  zich getroost om de Blijde Boodschap te prediken.” (p. 34)

Jongen, L., hertaling en inleiding

Het leven van de heilige bisschop Sint Ludger
Middelnederlandse tekstedities II

(Hilversum 2009)

De Middelnederlandse tekst (met een facsimile van het handschrift)

96 blz., ingenaaid, geïllustreerd (deels in kleur), ISBN 978-90-8704-089-5, €13,–

Uitgeverij Verloren

Leon Mijderwijk

Leon Mijderwijk (1975) studeerde voor Leraar Geschiedenis 2e graads aan de HU en deeltijd Geschiedenis aan de Universiteit van Utrecht. Zijn aandacht gaat uit naar de vroege middeleeuwen, in het bijzonder van Engeland. Hij schreef artikelen en recensies voor Westerheem, Archeologie Magazine, So British & Irish, Muntkoerier en Filatelie. Leon is redactiemedewerker van het Detectormagazine en Historiën-redacteur. Hij onderhoudt contact met diverse uitgeverijen, archeologen en historici.

More Posts