Aanloop naar de Eerste Wereldoorlog: 29 juni 1914
Het is dit jaar 100 jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog begon. Erlend van Ark, schrijver van het boek ‘De eerste Wereldoorlog in begrijpelijke taal’, houdt vanaf 28 juni op zijn blog en op historiën een dagboek bij over de belangrijke gebeurtenissen die de Eerste Wereldoorlog vorm geven. Maandag 29 juni 1914: de Oostenrijkse keizer Frans Jozef reist naar Wenen voor overleg met zijn ministers.
Wenen, de Oostenrijkse keizer Frans Jozef is van zijn vakantieverblijf te Ischl afgereisd naar Wenen om de situatie te bespreken met zijn ministers. De oude keizer (83 jaar) is aangeslagen, hij heeft al zoveel ellende meegemaakt in zijn persoonlijke leven. In 1898 verloor de keizer al zijn vrouw Elisabeth (‘Sissi’) aan een moordaanslag, zijn dochter is op jonge leeftijd gestorven, zijn zoon pleegde zelfmoord en zijn broer werd vermoord in Mexico. “Blijft mij dan niets bespaard?!”, zou de keizer hebben geroepen. De in Sarajevo vermoorde troonopvolger Frans Ferdinand was overigens niet de zoon van de keizer maar een neef (de zoon van zijn jongere broer Karel). Omdat Frans Ferdinand getrouwd was met een eenvoudige hofdame en niet iemand van hoge adel, was hij niet geliefd bij de keizer. De kinderen van het echtpaar zouden niet de keizerlijke titel mogen erven.
Naast dit persoonlijke drama kan de moord politieke gevolgen hebben. Onze bronnen in Wenen melden dat politici in Oostenrijk Servië verantwoordelijk houden voor de aanslag van gisteren. De Oostenrijkse gezant in Belgrado (Servië) meldt dat hij zeker is van Servische betrokkenheid. Hier is echter nog geen bewijs voor gevonden. De bevolking weet het wel al zeker. Die is in grote delen van het land de straat op gegaan om wraak te eisen op de Serviërs: “Serbien muß sterben!”, wordt gescandeerd. Het is de vraag wat de Oostenrijkse regering, toch al geen vriend van Servië, onder deze druk zal doen.
De Oostenrijkse minister van oorlog Conrad eist dat het leger gemobiliseerd wordt tegen Servië. Hij had al eerder gewaarschuwd dat zoiets als dit kon gebeuren en ook al meerdere malen voor oorlog gepleit. Het treurige is dat juist Frans Ferdinand altijd tegen een oorlog met Servië had gepleit. Hij was van plan om de havik in de regering, Conrad te ontslaan. De Hongaarse minister Tisza is ook tegen een oorlog en vooral annexatie maar meer om zijn eigen belangen te beschermen. Hij wil niet dat de macht van de Hongaren afneemt door meer Slavische burgers op te nemen in het rijk. De belangrijkste minister in de regering Berchtold is voor een harde lijn richting Servië. Wat deze inhoudt is nog niet duidelijk.
Een ander probleem is hoe er in het buitenland, vooral Rusland, gereageerd zal worden op een eventuele Oostenrijkse interventie op de Balkan. De Balkan is betwist gebied. Rusland en Oostenrijk willen hier allebei hun macht uitbreiden. In 1908 had Oostenrijk Bosnië-Herzegovina geannexeerd. Toen waren de Russen zwak, ze hadden net een verloren oorlog tegen Japan (1905) en een opstand van de eigen bevolking achter de kiezen. Rusland kon zo makkelijk buitenspel worden gezet. Nu is de situatie anders. Rusland is tegenwoordig sterker dan ooit met het grootste leger en de snelst groeiende economie van Europa. Bovendien laten onbevestigde bronnen in St. Petersburg ons weten dat de Russische regering de aanslag ziet als een Oostenrijks complot om Servië te kunnen annexeren.
In de kranten in Belgrado wordt de aanslagpleger Gavrilo Princip als een held en martelaar betiteld. “De kroonprins vroeg er zelf om door op het verkeerde moment Sarajevo te bezoeken”, aldus de Servische kranten… .
De hoofdrolspelers in Wenen: Frans-Jozef (de keizer), Conrad (minster van oorlog), Tisza (premier van Hongarije) en Berchtold (minister van buitenlandse zaken). Bron: wikipedia.
De Eerste Wereldoorlog in begrijpelijke taal
De blog van Erlend van Ark op i-bookshop.nl
Erlend van Ark, De Eerste Wereldoorlog in begrijpelijke taal (I-Publish: Blije 2012)
