Montaigne en Fabergé op Tefaf
Eind maart (2013) viel in Maastricht weer veel prachtige kunst en antiek te zien op de grootste kunstmarkt ter wereld, Tefaf. Werk van Picass0 en Van Gogh, maar ook diamanten, wapens, munten en een metalic beeldhouwwerk van Jeff Koons kon men er vinden. Een verslag.
De Schreeuw van Edvard Munch. Bron: Wikipedia
Op de afgelopen Tefaf-beurs in Maastricht viel meteen iets bijzonders op. Bij de ingang van de grootste kunstmarkt ter wereld lagen folders van de Nederlandse meester-vervalser Geert Jan Jansen. In zijn folder bood hij een replica van De Schreeuw van Edvard Munch aan voor slechts 6000 euro terwijl het echte werk vorig jaar 91 miljoen euro opbracht. Een koopje voor de liefhebber dus. De voormalige vervalser van moderne schilderkunst, Geert Jan Jansen, exposeerde niet ver van de Tefaf zijn werk in galerie Residentie (Maastricht). Opmerkelijk want de Tefaf is, als gerenommeerde kunstbeurs, natuurlijk uitermate allergisch voor valse kunst en vervalsers. Hoewel er misschien ooit wel eens per ongeluk valse kunst is verkocht op de Tefaf, kan deze kunstbeurs het zich uiteraard niet veroorloven iets met vervalsers te maken te hebben. Geert Jan Jansen heeft het vervalsen ondertussen wel opgegeven en schildert nu gewoon onder zijn eigen naam. Dat is wellicht een opluchting voor de gerenommeerde kunstbeurs (Tefaf).
Kunst en Antiek
Op de Tefaf zelf was dit jaar weer veel schitterende kunst en antiek te zien: o.a. schilderijen van Picasso, van Gogh en Delvaux, maar ook Fabergé-juwelen (vooral bekend van de peperdure kunst-eieren), zilveren doosjes van de Russische Tsaren Alexander III en Nicolaas II, maar ook 17e eeuwse kunst en beeldhouwwerken van Montaigne en Alexander de Grote.
Wie op de Tefaf rondliep, kreeg niet de indruk dat er momenteel een economische crisis heerst. Grotere rijkdom dan op deze kunstbeurs is bijna niet denkbaar. Zo werd er op de Tefaf door diamanthandel Graff Diamonds een broche van 77 miljoen euro gepresenteerd. Deze broche in de vorm van een Pauw van 120,81 karaat, is slechts 10 centimeter groot en een waar toonbeeld van vakmanschap, maar wie hem gaat dragen is nog de vraag. Wellicht krijgt men er een kogelvrij vest gratis bij. Geen overbodige luxe bij zo’n duur object.
Kogel
Tsaar Nicolaas 2. Bron: Wikipedia
Over kogels gesproken: op de Tefaf was dit jaar ook een historisch relikwie te zien van een (vermeende) aanslag op de Russische tsaar Nicolaas 2. Het gaat om een kogel die in 1906 op de vorst van Rusland werd afgevuurd en hem bijna het leven kostte. Tijdens een ceremonie met losse flodders waarbij de tsaar aanwezig was, werd er namelijk plotseling echt gevuurd. De aanslag mislukte echter en de kogel werd opgeraapt door Groothertog Nicolaas Nikolajevitsj. Hij bracht het projectiel vervolgens naar de beroemde edelsmid Peter Carl Fabergé en liet er een zegel mee maken die dit jaar op de Tefaf bij de Wartski-stand te zien was. Later werd er beweerd dat de moordaanslag wellicht slechts een ongeval was, maar de Tsaar zelf geloofde daar niet in. Hij was overtuigd dat het om een echte aanslag op zijn leven ging. Wie de kogel wil hebben moet daarvoor zeker een miljoen euro op tafel leggen.
In de categorie vorstelijke relikwieën waren er op de Tefaf ook nog andere spullen van Fabergé te zien, waaronder zilveren doosjes van verschillende Russische tsaren. Voor historici en kunstliefhebbers is dat natuurlijk niet te versmaden, alleen is het voor gewone stervelingen helaas allemaal onbetaalbaar. Hopelijk kunnen musea het wel verwerven. Op die manier blijft al het moois toch voor een kunst- en cultuurminnend publiek behouden.
Tomasso Brothers
Een goed voorbeeld van een Tefaf-standhouder die voornamelijk aan musea levert, zijn de Tomasso Brothers uit Leeds in Groot-Brittannië. In Maastricht waren zij op een zeer stijlvolle en serene manier aanwezig met hun handelswaar. Vooral hun beeldhouwwerken van de Franse filosoof Montaigne en de Macedonische veldheer Alexander de Grote waren imposant net als de prijzen die er voor gevraagd werden. De buste van Montaigne moest 175.000 euro opleveren terwijl men het beeldhouwwerk van Alexander voor een soortgelijk ‘klein’ bedrag mee naar huis kon meenemen. Geen wonder dat de Tomasso Brothers voornamelijk aan musea leveren. Dergelijk topwerk is daar natuurlijk ook het beste op zijn plaats. Je moet er niet aan denken dat een vastgoed-proleet een dergelijk beeldhouwwerk in zijn protserige, stijlloze villa gaat plaatsen.
Het beeld van Montaigne werd vervaardigd door de Belgische neoclassicistische beeldhouwer Gilles-Lambert Godecharle (1750-1835). Hij maakte het voor het Kasteel-park van Burggraaf de Spoelbergh, dat gesitueerd was in de buurt van Leuven. Aan het eind van de 18e eeuw werd dit park aangekocht door Leonard Artois wiens brouwerij nu wereldberoemd is onder de naam Stella Artois.
Alexander de Grote. Bron: Wikipedia
De buste van veldheer Alexander de Grote die de Tomasso Brothers exposeerde, wordt toegeschreven aan Bartolomeo Cavaceppi (1716 – 1799). Gedurende zijn leven werd Cavaceppi al als een groot kunstenaar gezien. Hij was een leidende figuur binnen de culturele elite van Rome en wordt beschouwd als een van de belangrijkste kunstenaars die er voor gezorgd hebben dat het Neoclassicisme opkwam in de 18e eeuw. Cavaceppi’s witte buste van Alexander werd gebaseerd op het eeuwenoude beeldhouwwerk van de Macedonische veldheer dat staat in het Capitoline museum in Rome. Het is echt een lust voor het oog, maar dat mag ook wel met zo’n prijskaartje.
Van Gogh
Verder was er dit jaar op de Tefaf een afdeling ingericht met schetsen van Vincent van Gogh uit het Van Gogh museum. Uniek omdat het Van Gogh museum zelden werk van Van Gogh uitleent vanwege de kwetsbaarheid van deze kunstwerken. Het was echter duidelijk niet het kostbaarste of mooiste werk van de roodharige schilder dat op de Tefaf hing, maar alles was wel imposant genoeg om er even voor om te lopen. Van Gogh blijft namelijk een meester van grote allure, ook in zijn schetsen.
Pieter Brueghel. Bron: Wikipedia
Naast Van Gogh’s werk vielen er in Maastricht ook schilderijen van Picasso, Brueghel, Delvaux en Velazquez te zien. Allemaal extreem dure werken die men niet verwacht aan te treffen tijdens de huidige economische crisis. De vertraagde economische groei en lauwe wereldeconomie raakten immers ook de kunstmarkt. In 2012 liep de wereldwijde verkoop van kunst met 7 procent terug ten opzichte van het jaar ervoor (van 46 miljard dollar naar 43 miljard dollar). Deze daling kwam voornamelijk op rekening van de Chinese markt. De Chinese veilingverkopen daalden namelijk in 2012 met 30 procent, Niet gering mag men wel zeggen. Daardoor zijn de Verenigde Staten zoals gewoonlijk weer de grootste kunstmarkt ter wereld geworden.
Elite
De Tefaf van 2013 was weer een schitterend evenement. Deze beurs in Maastricht lijkt op het eerste gezicht vooral bestemd voor de elite, maar dat is niet helemaal waar. Hoewel de toegangsprijs hoog genoemd mag worden (55 euro) is het publiek zeer gevarieerd. Zeker niet iedereen is elitair. De Tefaf zelf laat ook een sociaal hart zien. Dit jaar helpt de organisator van de Tefaf bijvoorbeeld bij de herbouw van een klooster in Birma en bij het terugvinden van dure religieuze relikwieën die verloren gingen na een tropische storm in 2011. Waar een kunstbeurs niet allemaal toe kan leiden …
