In april 2005 wordt kardinaal Josef Ratzinger op 78-jarige leeftijd gekozen tot paus Benedictus XVI. Hij staat bekend als een conservatieve paus. Als kardinaal is hij al zeer invloedrijk. Eind deze maand treedt hij af. Een portret.

Benedictus XVI, hier nog als kardinaal Ratzinger in 2003 in Polen. Bron: Wikipedia

Josef Ratzinger werd op 16 april 1927 geboren in het Duitse plaatsje Marktl am Inn. Vanwege het werk van zijn vader en diens uitgesproken antinazisme verhuisde de familie Ratzinger in Josef’s jeugd regelmatig. Josef besloot al vroeg dat hij priester wilde worden, maar de Tweede Wereldoorlog vertraagde zijn loopbaan. Hij moest verplicht lid worden van de Hitlerjugend en was van augustus 1943 tot september 1944 dienstplichtig.

Academische carrière

Na de Tweede Wereldoorlog vervolgde hij zijn opleiding en werd op 29 juni 1951 samen met zijn broer Georg tot priester gewijd. Hij ging door met zijn studie theologie en werd in 1959 leerstoelhouder fundamentele theologie aan de universiteit van Bonn. Dit was het begin van een reeks posten aan verschillende Duitse universiteiten. Tussen 1959 en 1977 was hij hoogleraar en had verschillende leerstoelen in o.a. dogmatiek en theologie op de universiteiten van Bonn, Münster, Thübingen en Regensburg. In Regensburg was hij ook vice-rector. In deze jaren was hij medeoprichter van twee tijdschriften, Concilium (1963) en Communio (1972). Beide tijdschriften hielden sterk vast aan de richtlijnen voor de kerk die bij het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) waren vastgelegd. Josef Ratzinger was bij dit Concilie zelf aanwezig geweest, als voornaamste theologische adviseur van de kardinaal van Keulen. Hij was geschrokken van het marxisme dat veel Duitse studenten in de jaren ’60 aan gingen hangen, en bleef zijn leven lang tegen het marxisme gekant.

Vertrouweling van paus Johannes Paulus II

In 1977 werd hij bisschop van München en Freising, wat het begin betekende van een bliksemcarrière binnen de katholieke kerk. Nog in hetzelfde jaar werd hij kardinaal, en vier jaar later haalde paus Johannes Paulus II hem naar Rome. Daar werd Ratzinger een van de naaste en meest vertrouwde medewerkers van de paus. Hij werd lid van allerlei belangrijke en minder belangrijke instellingen en departementen binnen de katholieke kerk, wat hem vele contacten opleverde. Mede dankzij deze contacten was hij altijd buitengewoon goed geïnformeerd over de kerkelijke situatie in de hele wereld.

In 2002 was hij deken van het College van Kardinalen geworden, en in die functie mocht hij in 2005 de mis bij de begrafenis van zijn voorganger leiden. Enkele weken later werd Ratzinger gekozen tot nieuwe paus. Hoewel Ratzinger door velen als favoriet voor het pausschap gezien werd, was de keuze voor hem toch nog een kleine verrassing. Dit kwam ook doordat de beslissing zo snel gevallen was; al op de tweede dag van het conclaaf van de kardinalen gaf de witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse kapel aan dat er een nieuwe paus gekozen was. Ratzinger was op dat moment al 78 jaar . Ondanks dat hij al vaker had aangegeven dat hij wellicht wel met pensioen wilde gaan, werd hij toch tot paus gekozen. Als naam koos hij Benedictus, naar paus Benedictus XV en de heilige Benedictus Josef Labre, wiens feestdag op Ratzinger’s verjaardag valt.

Paus Benedictus XVI

Hoewel Ratzinger tijdens het Tweede Vaticaans Concilie bekend stond als progressief, werd hij gezien als een conservatieve paus. Naast het marxisme wees hij ook materialisme af, en bekritiseerde hij meerdere malen de ‘hebzuchtmaatschappij’. Zijn leven lang hield hij vast aan de richtlijnen van het Tweede Vaticaans Concilie. In dit Concilie waren onder andere afspraken gemaakt over meer vrijheid voor lokale bisschoppen, werd het belang van gewetens- en godsdienstvrijheid vastgesteld, en werd de volkstaal toegestaan in de kerkelijke liturgie. Over homoseksualiteit zei de paus dat homoseksueel geaard zijn geen zonde is, maar dat de acties die daaruit voortvloeien dat wel zijn. Verder heeft hij nog gezegd dat de enige zekere manier om de verspreiding van aids tegen te gaan monogamie en kuisheid in het huwelijk is.

Bronnen:

K. Martens, Van Ratzinger tot Benedictus (Leuven, 2005)

Eternal World Television Network; Het Vaticaan

Inge Groenen

More Posts