Interview met de triomfator van de langste Elfstedentocht ooit, Henk Angenent: ‘Zowel in de topsport als bij het paarden fokken zijn er veel hindernissen. Slechts een enkeling stoot door naar de top.’ Een gesprek met Angenent over zijn ultieme overwinning in de Tocht der Tochten, zijn leven erna, de impact die de Elfstedentocht heeft gehad op hem en zijn gezin en de toekomst. Angenent: ‘Ik ga er wel vanuit dat er nog eens een Elfstedentocht komt. In 2012 waren we er zeer dicht bij. Het kan dus nog steeds.’

De Tocht der Tochten

Elke keer wanneer er in Friesland voldoende ijs ligt en het startschot van de Elfstedentocht na jaren weer klinkt, explodeert heel Nederland ogenblikkelijk. De belangrijkste schaatsmarathon ter wereld zet dan heel het land op zijn kop, maar ook vanuit het buitenland is er enorm veel interesse voor deze schaatstocht. In 2012 zei premier Mark Rutte niet voor niets dat tijdens de Elfstedentocht ons land niet meer geregeerd wordt vanuit Den Haag, maar door 22 Friese rayonhoofden. Volgens Rutte is het land daarmee in goede handen.

Veel scheelt het niet. De Tocht der Tochten heeft altijd een gigantische impact op Nederland gehad. De Elfstedenkoorts die dan ontstaat is zeer besmettelijk, maar nooit gevaarlijk. Wie deze mythische race wint is dan ook meteen een levende legende en de ongekroonde koning van Nederland. Groter kan je in de Hollandse rivierendelta niet worden. Een dergelijke held wordt nooit meer vergeten.

Momenteel zijn er nog vier winnaars van de Tocht der Tochten in leven: Jan van der Hoorn die de zeer incidentrijke tocht van ’47 op zijn naam zette; Reinier Paping die won in ’63; Evert van Benthem die de edities van ’85 en ’86 op zijn naam bracht en de laatste winnaar van de Elfstedentocht, Henk Angenent, die in ’97 als eerste over de finish gleed.

Angenent won op 4 januari ’97 de 199,6 kilometer lange tocht in 6 uur, 49 minuten en 18 seconden. Daarmee was hij de winnaar met de hoogste gemiddelde snelheid uit de geschiedenis van de Elfsteden. Anderhalf miljoen toeschouwers stonden langs de route tijdens deze 15e Elfstedentocht. Ruim 9, 2 miljoen mensen volgden de wedstrijd op tv. Gemiddeld zaten de kijkers zeven uur aan de buis, een absoluut record.

Wat doet u tegenwoordig allemaal?

Angenent: ‘Ik heb tegenwoordig een stoeterij in mijn woonplaats Woubrugge. Ik ben gespecialiseerd in de fok en opfok van topspringpaarden. Daarnaast houd ik me ook bezig met akkerbouw. Ik geef verder nog lezingen en clinics en begeleidt jonge marathonschaatsers.

Wat is precies het fascinerende en mooie aan paarden?

Angenent: ‘Het paard is een edel dier. De liefde voor paarden zit er bij mij al van kleins af aan in. Het zit in mijn genen. Ik ben agrarisch opgevoed en heb dat altijd gecombineerd met (top)sport. Ik vind het fokken van paarden gewoon erg mooi werk.’

U stond bekend als spruitjeskweker. Teelt u die groente nog steeds?

Angenent: ‘Nog wel. Dat is echter een beetje op de achtergrond geraakt. Ik ben meer bezig met de stoeterij.’

Bestaat er eigenlijk een overeenkomst tussen marathonschaatsen en het werken in de agrarische sector?

Angenent: ‘Ja, er zijn veel overeenkomsten. In beide sectoren moet je hard knokken voor weinig centen. Er zijn ook veel tegenslagen. Zowel in de topsport als bij het paarden fokken zijn er veel hindernissen. Slechts één op de zoveel weet in deze disciplines door te stoten naar de top. Dat is vergelijkbaar met elkaar.’

‘Een miljoen kinderen voetbalt in Nederland, maar slechts een enkeling weet door te stoten naar de Eredivisie. Zo hard is het. Er komen onderweg vaak kinken in de kabel. Daarom zijn er ook niet zo veel agrariërs die aan topsport doen. Het is gewoon erg zwaar. Sport en het boerenleven zijn moeilijk te combineren. ‘

Hoe gaat het met uw schaatsploeg (Team Angenent/Ormer ICT)?

Angenent: ‘Dat gaat goed. We hebben dit seizoen 5 overwinningen gehaald en 1 van onze talenten heeft de topdivisie bereikt.’

Militair

Klopt het dat u vroeger bij de Mariniers heeft gezeten? Heeft u sportief gezien iets aan uw diensttijd gehad?

Angenent: ‘Hahaha. Nee, dat klopt niet helemaal. Tijdens mijn diensttijd heb ik mij wel aangemeld voor de Mariniers, maar werd ik afgekeurd op een lui oog. Daarna wilde ik bij de Commando’s gaan, maar ook daar kwam ik niet binnen wegens dat zelfde oogprobleem. Toen ben ik zandhaas geworden (landmacht). Daar heb ik een half jaar mogen uitblinken. Ik was in Den Haag gelegerd wat goed uitkwam omdat ik dan dicht bij huis zat en veel kon trainen.’

‘Later kwam ik nog wel eens mijn hofmeester uit die tijd tegen. Hij zei tegen me dat het maar goed was dat ik niet bij de Mariniers of Commando’s terecht was gekomen. Dan zouden mijn knieën namelijk voortijdig kapot gegaan zijn en had ik nooit de Elfstedentocht gewonnen. Dat geluk moet je dus hebben in het leven. Alles moet meezitten. Anders was het wellicht heel anders gegaan.’

Heeft het winnen van de vijftiende Elfstedentocht uw leven sterk veranderd of viel dat mee?

Angenent: ‘Ja, dat heeft het leven van mij en mijn vrouw drastisch veranderd. Thuis spreken we daarom altijd over het leven voor en het leven na de Elfstedentocht van ’97. Het grootste verschil is dat mensen anders naar je gaan kijken als je zoiets bereikt. Er is veel afgunst in de wereld. Als Elfstedentocht-winnaar krijg je privileges en dat wekt jaloezie op bij sommige mensen. Het wordt niet recht in je gezicht gezegd, maar vindt achter je rug om wel plaats. Dan wordt er geroddeld. Maar dat heb ik allemaal een plekje gegeven. Ik zit er niet meer mee.’

‘Er zitten natuurlijk ook veel positieve kanten aan mijn overwinning. Zeker. Heel veel mensen waarderen mijn prestatie. Voor hen ben ik echt een held. Velen vinden het absoluut fantastisch wat ik gepresteerd heb. Door de overwinning heb ik ook mooie belevenissen gehad die ik anders nooit had meegemaakt. Dat maakt alle negatieve kanten ruimschoots goed.’

Heeft het uzelf en uw karakter ook fundamenteel veranderd?

Angenent: ‘Ik vind zelf van niet, maar dat zien andere mensen misschien anders. Er komt na zo’n overwinning zo veel op je af dat je op allerlei verzoeken ‘nee’ moet gaan zeggen. Ook op zaken die je vroeger wel deed. Dat is moeilijk en ongemakkelijk. Mensen zijn dat niet gewend van mij. Maar als je overal ‘ja’ op zegt, heb je geen leven meer. Dat zou te veel tijd en energie kosten. Dan heb je echt geen leven meer, maar word je geleefd. Dat heb ik 4 jaar geleden (2012) weer meegemaakt. Toen ging de Elfstedentocht bijna door en kreeg ik weer buitengewoon veel (media-) verzoeken. Dat was te veel en zoiets wil ik liever niet meer meemaken.’

‘Je wordt dan wel eens arrogant gevonden, maar het kan eenvoudigweg niet anders. Gelukkig kun je allerlei aanvragen wel door een medewerker of iemand van buiten laten afzeggen. Dat maakt toch een andere indruk dan wanneer je alles zelf afwimpelt.’

Ooit spijt gehad van de Elfsteden-overwinning?

Angenent: ‘Nee. Ik zat bij Evert van Benthem in de ploeg toen hij de Elfstedentocht won. Ik wist daarom wat me te wachten stond als ik de Tocht der Tochten zou winnen. Maar dat het zo erg zou zijn, kon ik niet bevroeden. Het is nu bijna 20 jaar geleden dat ik hem won en nog steeds moet ik lezingen geven, openingen doen en interviews afgeven. Zelfs in de zomer. Per jaar krijg ik zeker 300 à 400 verzoeken voor evenementen. Dat is erg veel.’

Heeft u tijdens de race overwogen om niet voor de winst te gaan?

Angenent: ‘Ik heb er wel over nagedacht, maar wilde hem uiteindelijk wel gewoon winnen. Waarom doe je anders mee? Dan zou Erik Hulzebosch met de eer zijn gaan strijken en dat wilde ik ook niet. Daar ben ik toch te veel sportman voor. Tijdens de race wist ik ook zeker dat ik ging winnen. Zo sterk voelde ik me die dag.’

Heeft de Elfstedentocht uw leven geestelijk en financieel erg verrijkt?

Angenent: ‘Ja, het heeft me zowel geestelijk als financieel veel gebracht. De Tocht heeft me ook een enorme levenservaring geschonken. Een ander mens doet daar 3 maal zo lang over in het kwadraat!’

‘Ik beschouw mijn Elfstedentocht daarom al bij al zeker als een positieve ervaring. Er zijn nog 4 Elfstedentocht-winnaars in leven: Jan van der Hoorn, Reinier Paping, Evert van Benthem en ik. Wij representeren meer dan 60 jaar sportgeschiedenis in Nederland. Dat is uniek en daar kan ik zeker van genieten.’

‘Financieel heeft de Elfsteden-overwinning me ook veel gebracht. Zakelijk gezien heb ik er veel aan gehad. Ik heb er sponsor- en reclame-contracten door kunnen afsluiten en ik geef clinics en lezingen. We hoeven daarom alleen te doen waar we zin in hebben. Mijn werk is mijn hobby. Als ik alle bezittingen verkoop ben ik miljonair, maar ben je dan ook gelukkig vraag ik me af? Geluk en gezondheid zijn toch het belangrijkst.’

Legendarisch

Hoe voelt het om tijdens uw leven al een mythe en legende te zijn?

Angenent: ‘Daar ben ik nu wel aan gewend. Ik besef goed hoeveel impact de Elfstedentocht heeft in Nederland.’

Reageren mensen wel eens vreemd op u wegens die mythische status?

Angenent: ‘Ja, dat is soms wel beangstigend. Er wordt anders naar je gekeken omdat je die legendarische en mythische tocht hebt gewonnen.’

U zei vlak na uw Elfstedentocht-overwinning dat het de één na mooiste dag van uw leven was. Wat was de mooiste?

Angenent: ‘Dat was mijn huwelijksdag. Beide dagen liggen me na aan het hart. Kinderen had ik toen nog niet, maar hun geboortedagen horen er nu uiteraard ook bij. Zij zijn tegenwoordig het belangrijkst voor me.’

‘Mijn dochter houdt binnenkort een spreekbeurt over de Elfstedentocht op school. Ik vraag me af hoe ze mij gaat noemen. Zal ze me aanduiden als ‘papa’ of het tijdens de spreekbeurt gaan hebben over ‘de winnaar van de Elfstedentocht’. Ik weet het niet. Het is een beetje vreemd als je er over nadenkt.’

Wat was de zwaarste sportprestatie uit uw leven? Was dat de Elfstedentocht, het werelduurrecord of nog een andere race?

Angenent: ‘Dat was mijn overwinning tijdens de Alternatieve Elfstedentocht op de Weissensee in 2004. Het was toen erg koud met extreem weer. Ik heb er erg hard voor moeten knokken. Ik had toen net een nieuwe sponsor en wilde dus iets laten zien. Dat is goed gelukt.’

‘Het werelduurrecord was ook belangrijk voor me, maar was iets minder zwaar. Ik wilde dat record al sinds het begin van mijn schaatscarrière (’92) verbeteren. Dat is me in 2004 ook gelukt. Het was hard knokken. Eddy Merckx zei dat zijn werelduurrecord het zwaarste uur uit zijn carrière was. Dat klopt wel vind ik. Je bent tijdens zo’n poging helemaal aan jezelf overgeleverd. Maar de overwinning op de Weisensee was toch nog zwaarder.’

Heeft u door de Elfstedentocht een speciale band met Friesland?

Angenent: ‘Ja, zeker. Vroeger niet. Hoewel ik er heb gewoond en een halve Fries ben, had ik het na mijn middelbare school helemaal gehad met Friesland. Ik was er helemaal klaar mee. Na mijn Elfstedentocht-overwinning heb ik Friesland echter op een hele andere manier leren kennen. Nu heb ik er een bijzondere band mee. De Friezen hebben een speciaal plekje in mijn hart en dat is wederzijds. Zij hebben ook veel waardering voor mij. Ik word er regelmatig uitgenodigd voor gala’s en heb er ook veel zakelijke en sportieve contacten. Dat is mooi.’

Kreeg u veel aandacht vanuit het buitenland na het winnen van de Elfstedentocht?

Angenent: ‘Ja, heel veel. Vooral in ’97 en kort daarna, maar ook in 2012 kreeg ik weer uitermate veel aandacht van de internationale pers. De Elfstedentocht ging dat jaar immers bijna door. Toen werd het weer erg hectisch allemaal. Zelfs Al Jazeera TV kwam over om me te volgen en te interviewen. Dan merk je dat de Elfstedentocht een wereldwijd bekend sportevenement is. ‘

‘De Elfstedentocht werd in ’97 in 36 landen live uitgezonden en overal ter wereld waren er talloze samenvattingen te zien. Ik heb krantenknipsels uit Japan, Ethiopië, Australië, Oostenrijk, de VS en ga zo maar door. Het heeft een gigantische impact. Mijn verzameling krantenartikelen over mijn Elfsteden-overwinning groeit nog steeds terwijl het nu 19 jaar geleden is! Stel je eens voor.’

‘Er was toen belachelijk veel aandacht voor voor mij als laatste winnaar. Zeer indrukwekkend. Sommige journalisten en buitenlandse media vonden het bijna onvoorstelbaar dat er dan 200 kilometer op een dag tegen elkaar geschaatst wordt op natuurijs. Een Japanse tv-ploeg vroeg me zelfs hoeveel dagen de deelnemers doen over zo’n tocht? Bizar. ‘

Lintje

Heeft u ooit een Koninklijke onderscheiding ontvangen?

Angenent: ‘Nee, die heb ik niet gehad. Evert van Benthem heeft hem als oud-winnaar ook nooit gekregen. Ik heb ook geen oeuvre-prijs van de KNSB ontvangen. Misschien krijg ik die koninklijke onderscheiding wel als mijn overwinning 20 of 25 jaar geleden is. Wellicht dat er dan iemand wakker wordt.’

Vindt u het jammer dat u hem nog niet heeft?

Angenent: ‘Nee, ik maal er niet om. Ik heb verschillende andere eerbewijzen ontvangen in mijn leven. Ik ben o.a. ereburger van Alphen aan de Rijn en Woubrugge. Daarnaast heb ik ook de Medaille d’Honeur gekregen van de Tour de France organisatie. Dat was een mooi gebaar. Het is een grote prijs.’

Komt er ooit nog een Elfstedentocht denkt u?

Angenent: ‘Ik ga er wel vanuit. De kans wordt elke dag groter. In 2012 waren we er zeer dichtbij. Ondanks de klimaatverandering kan het dus nog steeds.’

Mag u mee schaatsen als er weer een Elfstedentocht komt? Ooit was er sprake van dat u niet zou mogen starten.

Angenent: ‘Enige tijd zag het daar inderdaad niet naar uit wegens de limiet die er zat op het aantal rijders, maar dat is voorbij. Bij een volgende Elfstedentocht mogen er 30.000 schaatsers starten en ik hoor daar ook bij. Deelnemen is dus geen probleem meer. De starthal van de Elfstedentocht is tegenwoordig veel groter gemaakt (Elfstedenhal). Daardoor kunnen er bij een volgende editie veel meer mensen vertrekken dan vroeger. Maar het aantal blijft altijd speculatief, want vroeger reden er altijd veel mensen zwart mee. Ook toen stonden er gigantisch veel schaatsers op het ijs.’

Hoopt u dat hij snel weer komt?

Angenent: ‘Ja, zeker. Evert van Benthem heeft na zijn overwinningen de Elfstedentocht nog een keer als toerrijder geschaatst. Het was een unieke belevenis vertelde hij. Overal werd hij als oud-winnaar enorm toegejuicht. Echt prachtig. Het lijkt me mooi om dat ook een keer mee te maken.’

Is het ook niet geweldig om de laatste Elfsteden-winnaar uit de geschiedenis te blijven?

Angenent: ‘Volgend jaar is het 20 jaar gelden dat de laatste Elfstedentocht plaatsvond. Stiekem hoop ik er op dat de Tocht nog even uitgesteld wordt en hij pas na 23 jaar weer opnieuw gehouden wordt. Ik wil namelijk het record van Reinier Paping verbreken. Hij was 22 jaar lang de laatste winnaar van de tocht. Dat kan beter vind ik.’

Record

Is dat de sportman in u die alles wil winnen en records wil vestigen?

Angenent: ‘Ja, dat denk ik wel. Maar het is tweeledig. Aan de ene kant is het mooi als je laatste winnaar blijft, maar aan de andere kant lijkt het me ook mooi om de Elfstedentocht eens als oud-winnaar te kunnen schaatsen, net als Evert van Benthem toen. Het heeft twee kanten. Maar Elfsteden-winnaar blijf je toch je hele leven. Dat is bij Paping en Van Benthem net zo. Je blijft er altijd mee verbonden.’

Kent u Reinier Paping persoonlijk?

Angenent: ‘Ja, hij is onlangs 85 geworden. Ik ben naar zijn feestje in het schaatsmuseum van Hindeloopen geweest. Dat was leuk. In Nederland zie ik hem regelmatig. We zijn op een positieve manier lotgenoten en bondgenoten. We weten wat het betekent om de Elfstedentocht te winnen en wat daar allemaal mee samenhangt. Dat schept een band.’

Heeft u ook een goede band met Evert van Benthem?

Angenent: ‘Ja, ook hem ken ik goed. Ik ben zelfs twee maal bij hem geweest in Canada. Het gaat goed met hem. Hij heeft een boerenbedrijf met veel koeien. Dat loopt prima.’

Wat zijn uw plannen voor de toekomst?

Angenent: ‘Ik wil de weg die ik nu bewandel doorzetten. Dat betekent dus doorgaan met mijn bedrijf en mijn kinderen op het goede spoor zetten. En natuurlijk gezond blijven. Dat is het allerbelangrijkste.’

Meer informatie:
https://twitter.com/henkangenent

https://www.elfstedentocht.frl/

[bol_product_links block_id=”bol_5744c0b8ee4b7_selected-products” products=”1001004007161224,1002004012097693,1001004007449057,9200000055635447″ name=”Elfstedentocht” sub_id=”” link_color=”000000″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”ED1000″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFA012″ border_color=”D25400″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]