Met de nieuwe website historywallcharts.eu zijn Europese schoolplaten voor het eerst digitaal te bewonderen. Dit biedt nieuwe mogelijkheden voor oud lesmateriaal.

Een nootmuskaatbedrijf op de Molukken (Koninklijk Instituut voor de Tropen)

In mijn eigen schooltijd hadden schoolplaten nog iets heiligs. Relikwieën uit een vroeger tijdperk. In een verborgen hoekje van het lokaal hingen tientallen om houten staven gewikkelde linnen doeken, met daarop historische kaarten en prenten. Onze geschiedenisleraar koos vervolgens de voor die les relevante plaat uit en hing die aan een oude rail boven het bord. ‘Zo worden ze toch niet meer gemaakt’, bromde hij dan. Gelukkig zijn veel van die oude platen nu online beschikbaar. Op historywallcharts.eu kunnen mijn oude geschiedenisdocent en andere geïnteresseerden nu terecht voor een grote selectie schoolplaten uit Nederland, Duitsland en Denemarken.

Digitalisering
Deze digitalisering is een goede ontwikkeling. Het is immers al lang geen uitzondering meer om in lokalen een beamer of een smartboard te hebben. Dan hangt zo’n ophangrail ineens in de weg en lijkt het zoeken naar de juiste plaat ineens heel veel moeite. Een gemiddelde zoekopdracht in google afbeeldingen werkt immers veel sneller. Toch is dit zonde. Op een schoolplaat zijn zeer bewust en correct allemaal historische details verwerkt die allen aanknopingspunten kunnen vormen voor sappige historische anekdotes.

Gelukkig biedt historywallcharts.eu het beste van twee werelden. Het is namelijk mogelijk om schoolplaten uit Nederland, Duitsland en Denemarken op plaats, tijd, en thema met elkaar te vergelijken. Hierdoor springen verschillende keuzes bij de verbeelding van het verleden van deze landen in het oog. De Duitsers kiezen in de tijd van de Romeinen voor de slag in het Teutenbergerwoud, terwijl de prent van Julius Civilis en de Bataafse Opstand van Nederlandse makelij is.

Juist geschiedenisonderwijs heeft lange tijd zijn bestaansrecht ontleed uit het bevorderen van vaderlandsliefde en het vertellen van ‘een nationaal verhaal’. Aangezien deze schoolprenten allemaal tussen 1830 en 1990 zijn geproduceerd, is dit ook zeker nog van toepassing op het merendeel van deze bronnen. Juist wanneer er meer van dit soort geïllustreerde nationale verhalen naast elkaar gezet worden, vallen de verschillen op in onderwerpkeus en verbeelding van de gebeurtenissen.

Afweging

Op de site kun je vergelijken op tijd, thema en plaats.

Een van de weinige nadelen aan historywallcharts is dat juist de internationale collectie je doet verlangen naar meer. Hoe hebben bijvoorbeeld de Spanjaarden de Nederlandse Opstand in hun verleden verbeeld? Welke slagen en gebeurtenissen waren een Spaanse schoolplaat waardig? Of is de Tachtigjarige Oorlog helemaal niet terug te vinden in de Spaanse prenten, tussen alle andere oorlogen waarin het grote rijk van Karel V en Filips II verwikkeld was?

Anders dan deze hebberige opmerkingen, moet geconcludeerd worden dat juist de hoeveelheid historisch materiaal, de vergelijkbaarheid tussen drie landen en de bereikbaarheid via het internet grote voordelen zijn voor de gebruikers.  Het enige dat de site niet biedt is de gevoelswaarde van de linnen originelen. Daarvoor zullen liefhebbers toch echt de rommelmarkten voor af moeten struinen, want zoals vroeger, zo worden ze toch niet meer gemaakt.

Pim Renou

More Posts