Een aangenaam briesje voert de belofte van een zomerse dag aan. De ochtend van 1 juli 1916 begint mistig, maar de zon legt al snel het niemandsland voor de loopgraven van de Fransen en Engelsen bloot. Om 7.30 klimmen zij hier uit en stormen op de Duitse machinegeweren aan de andere kant af. Zo begon de eerste dag van de slag bij de Somme. Een slag die 141 dagen duurde en de geschiedenis inging als een van de meest zinloze en bloedige ooit. Hoeveel slachtoffers telde de Somme?

Zaterdag 1 juli eiste meteen de meeste slachtoffers van de Britten: 19.240 doden, 35.493 gewonden, 2152 vermisten en 585 krijgsgevangenen. Samen 57.470 soldaten. Dit zijn de zwaarste verliezen die het Britse leger ooit op één dag te verduren heeft gehad. Vóór 1 juli 1916 hoorde dit betreurenswaardige record toe aan de Slag bij Waterloo: 8458 man.

De Duitsers verloren op 1 juli ongeveer 8000 militairen in totaal. Het is niet bekend wat de Franse verliezen op deze dag precies waren, maar het moet een stuk minder zijn geweest. In tegenstelling tot de Engelsen namen zij hun doelen vrij makkelijk in: de Duitse frontlijn tussen Curlu en Fay. Hierbij maakten zij 4500 Duitsers krijgsgevangen. Het bleef niet bij het bloedige treffen op 1 juli. Vele grotere en kleinere slagen en schermutselingen zouden nog volgen voordat de Britse opperbevelhebber Sir Douglas Haig de pogingen om terrein te veroveren op 18 november staakte. De Big Push, de beslissende doorbraak, was mislukt.

Tussen 1 juli en 18 november 1916 komt het totale verliescijfer (bestaande uit de optelsom van doden, gewonden, vermisten en krijgsgevangenen) van de Britten op 432.000. Hieronder waren ongeveer 150.000 gesneuvelden en nog eens 100.000 soldaten raakten zo ernstig gewond dat zij niet door konden vechten. De totale verliezen van de Fransen bedroegen 204.451 man. De Duitsers verloren waarschijnlijk ongeveer 230.000 soldaten, maar 450.000 is ook een getal dat historici hanteren. Hoe dan ook: hun verliezen waren lager dan die van de geallieerden. Relatief en getalsmatig gezien zou je de Duitsers dus als overwinnaars van de slag van de Somme kunnen beschouwen. Als je bij slachtingen als deze überhaupt van winnaars kunt spreken. De vraag is natuurlijk: in hoeverre droegen de offers van de geallieerden bij aan de uiteindelijke overwinning op de Duitsers en het einde van de Eerste Wereldoorlog? Een analyse van de discussie over het antwoord op deze vraag is terug te vinden in het hoofdstuk ‘Nicht ärgern, nur wundern!’ in De Slag van de Somme 1916 van Koen Koch.

Het doel dat de Britten op 1 juli al hadden moeten veroveren was het dorpje Bapaume, dat op nog geen vijftien kilometer van de frontlinie af lag. Het werd in 1916 niet meer veroverd. De Engelsen bleven op ongeveer vijf kilometer afstand ervan steken in het gehucht Le Sars. Soldaat Arthur Wrench van de 51ste (Highland) divisie schreef op 18 november 1916 verbitterd in zijn dagboek:

Dit is wat sterven voor het vaderland wordt genoemd, maar het komt er op neer dat je je ziel voor een stuiver aan een paar profiteurs verkoopt, en afgeslacht wordt om hun zelfzuchtige belangen te dienen. En dat noemen zij OORLOG- zogenaamd een rechtvaardige zaak.
Geciteerd bij Koch, p. 17.

Kijk op de site van de BBC voor een bijzonder gedetailleerde geanimeerde kaart van de slag van de Somme.

Bron

Koch, Koen, De slag van de Somme 1916 (Amsterdam 2006)

[bol_product_links block_id=”bol_53d503fdcb6aa_selected-products” products=”1001004007115250,1001004009039630,9200000010081529,1001004002498562,1001004004841588,9200000011489395″ name=”Somme” sub_id=”” link_color=”E94C00″ subtitle_color=”E94C00″ pricetype_color=”000000″ price_color=”E94C00″ deliverytime_color=”C20318″ background_color=”FFDF80″ border_color=”E94C00″ width=”600″ cols=”3″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]