Wat is een campus novel?
Wat is een campus novel? Hoogleraar universiteitsgeschiedenis Leen Dorsman doet zijn best om de definitie scherp te krijgen. En dat valt niet mee.
Dorsman duidt het begrip in Spiegel of lachspiegel? De betekenis van de campus novel voor de wetenschaps- en universiteitsgeschiedenis, het 13e deel in de serie Universiteit & Samenleving.
Die ‘betekenis’ zit erin dat de auteur –niet zelden afkomstig uit de academische wereld- een blik op de universiteit werpt waardoor de romans kunnen dienen als spiegel of lachspiegel. Zeker voor degenen die de academische wereld van binnenuit kennen. Dorsman: “Sommige campus novels confronteren ons met onszelf en met de eigenaardigheden van het academische bedrijf.”
Wetenschappelijke congressen
Naast Dorsman gaan vijf andere auteurs de confrontatie met de campus novel aan. Maarten Alders en Rogier van der Wal nemen specifieke titels onder de loep; Aalders verdiept zich in Wat eeuwig zeker is… van Bernard van Bergen en Van der Wal beschouwt De ortolaan van Maarten van ’t Hart en De geheime academie van Hubert Lampo.
In het slotartikel schrijft mederedacteur Peter Jan Knegtmans over de romancyclus Het bureau van J.J. Voskuil. Dit speelt zich niet af aan een universiteit, maar in het academische milieu van het Meertens Instituut. Met name zaken als lezingen op wetenschappelijke congressen “voor een gehoor van zes mensen van wie er vijf aanwezig móéten zijn en één dement is of zich verveelt” en de spanning van dreigende bezuinigingen ondanks dat in feite voor alles geld is, zullen herkenbaar zijn voor degenen die de in dit milieu verkeren.
Studentenleven
Koen van de Leur slaat 19e-eeuwse studentenalmanakken open om het proza te bekijken en vraagt zich af wat deze verhalen vertellen over het studentenleven. Dirk van Miert geeft de voorgeschiedenis (voor 1700) van het genre door academische satires te bestuderen. In zijn slotbespiegeling geeft hij helder weer waarom de campus novel er volgens hem toe doet: “Het genre houdt de cultus van een instituut in leven dat van onbetwistbaar belang is voor een bepaalde culturele identiteit, zelfs voor mensen die het instituut niet van binnen hebben leren kennen.”
Plezier
Het nut van de campus novel is daarmee wel duidelijk. Dat het inderdaad als bron voor wetenschaps- en universiteitsgeschiedenis kan dienen, tonen de auteurs wel aan in de bundel, mits een onderzoeker zich bewust is van het specifieke gebruik van deze bron. Welke boeken precies binnen de kaders van het genre vallen, blijft onduidelijk. Het is een definitiekwestie. Zoveel beseft Dorsman, als hij eerst tal van buitenlandse naamgevingen –zoals academic novel en Universitätsroman– is langs geweest. “Ik blijf in het vervolg de term campus novel gebruiken in het besef dat er niet één vorm is.” Nog treffender verwoordt hij het als hij zich afvraagt waarom je een campus novel zou lezen: gewoonweg voor het plezier. “Een simpele dooddoener misschien, maar bij alle getheoretiseer over het nut van geschiedenis wordt dat wel eens vergeten.”
L.J. Dorsman en P.J. Knegtmans
Spiegel of lachspiegel? De betekenis van de campus novel voor de wetenschaps- en universiteitsgeschiedenis
(Hilversum 2015)
ISBN 9789097045562
Uitgeverij Verloren
