Winston Churchill: zijn leven in hoogtepunten

Op de dag dat Duitsland Nederland binnenvalt (10 mei 1940), wordt Winston Churchill voor het eerst in zijn leven Prime Minister van het Verenigd Koninkrijk. De Tweede Wereldoorlog zou zijn finest hour worden in een lange, intensieve politieke carrière.

Als toeristen de Engelse universiteitsstad Oxford bezoeken en een dag hebben om de omgeving te verkennen is de kans groot dat zij naar Woodstock gaan. Niet zozeer voor dit prettige stadje maar voor Blenheim Palace. Een immens landhuis op een immens landgoed. Als je denkt: Blenheim, dat klinkt Duits, dan is dat juist. John Churchill, de eerste hertog van Marlborough (1650-1722) kreeg het landgoed van koningin Anne uit dankbaarheid voor de overwinning die hij had behaald in de Slag bij Blenheim (1704) in Bavaria, Duitsland. De dankbaarheid was blijkbaar groot, want hij kreeg ook nog geld om een paleis te bouwen. Landhuizen van puissant rijke edellieden heeft Engeland in overvloed, dus wat maakt juist Blenheim een must go? Dat is te danken aan een verre nazaat van de hertog.

Blenheim Palace, Oxfordshire. Foto Elise Mijderwijk 2015.

Blenheim Palace, Oxfordshire. Foto Elise Mijderwijk 2015.

Sir Winston Churchill

John Churchills nazaat is Winston Churchill. Hij is in 1874 in Blenheim geboren. Over zijn verbintenis met Blenheim merkt hij zelf op:

“Op Blenheim nam ik twee belangrijke beslissingen: om er geboren te worden en om te trouwen. Ik ben uiterst tevreden met de beslissingen die ik bij beide gelegenheden nam.”

Winston is geen directe nazaat, want hij is de zoon van een jongere zoon van de zevende hertog. Hij is daarmee wel van adel maar heeft geen titel. Sir Winston heeft zijn titel zelf verdiend. Hij speelde een bepalende rol in de Britse én wereldgeschiedenis gedurende de gehele eerste helft van de 20e eeuw.

Levensloop Winston Churchill

Een overzicht van Churchills levensloop kenmerkt zich automatisch door omissies. Hij heeft lang geleefd en zoveel gedaan. Niet altijd even succesvol. Zowel politiek als militair begin hij missers. Hij deed uitspraken die klonken als een klok maar soms ook ronduit beledigend waren. Kastenvol literatuur is er over hem verschenen die daar op ingaat. Hier slechts enkele hoogtepunten.

Na zijn opleiding op de militaire academie Sandhurst dient Churchill onder meer in het Britse leger in India en Soedan. Hij is als oorlogscorrespondent ooggetuige van het eerste jaar van de Tweede Boerenoorlog (1899-1902) in Zuid-Afrika. Tijdens deze strijd tussen de Engelsen en de Boeren met Nederlandse roots wordt hij gevangengenomen maar weet te ontsnappen.

Terug in Engeland stapt hij in de politiek. In 1900 komt hij als Conservatief het parlement binnen. Vier jaar later steekt hij over naar de Liberale Partij. In de jaren erna bekleedt hij een aantal belangrijke posten. Als Minister van Marine bereidt hij de zeemacht voor op een treffen met de Duitsers. Niet voor niets, want in 1914 breekt de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) uit. Churchills acties in die oorlog leiden niet altijd tot de gewenste resultaten. Wat heet: de Slag bij Gallipoli tegen de Ottomanen heeft duizenden en duizenden Franse en Engelse doden tot gevolg. Als medeverantwoordelijke voor het débacle neemt hij zijn verantwoording. Hij treedt terug. Maar niet voor lang.

Ondanks de mislukkingen is duidelijk dat zijn kwaliteiten liggen waar politieke en militaire zaken elkaar kruisen. Hij wordt na de oorlog aangesteld als Minister van Oorlog en Luchtvaart. In die laatste hoedanigheid is hij een van de eersten die keer op keer in een vliegtuig stappen. Ondanks dat de bouw van vliegtuigen zich nog in een experimentele fase bevindt. Ondanks dat zijn naasten hem smeken het toch vooral niet te doen. Maar Churchill kiest zijn eigen pad. Zoals altijd. Ook in 1924 als hij weer een politieke oversteek maakt: van Liberaal wordt hij weer Conservatief. Dit zou hij blijven tot zijn afscheid van het Lagerhuis in 1964. Dat zijn partijgenoten lange tijd niet blind varen op zijn loyaliteit aan de partij, is wel te begrijpen.

“We shall never surrender”

Van 1925 tot 1929 is Churchill Minister van Financiën. Alleen in de jaren 1930 staat hij politiek buiten spel. Met gevoel voor drama staat deze periode in de Churchill-literatuur bekend als the Wilderness Years. Maar hij staat niet zwijgend aan de zijlijn. Keer op keer waarschuwt hij voor het gevaar dat de nazi’s in Duitsland vormen. En als het in 1939 inderdaad oorlog is en de Europese landen op het continent stuk voor stuk door de nazi’s onder de voet worden gelopen, is duidelijk dat hij het juist heeft gehad. Waar de Engelse politieke leiders voor de oorlog tegen iedere prijs de vrede willen bewaren, ziet Churchill dat met Adolf Hitler geen afspraken zijn te maken. Dat Hitler uit is op oorlog, tegen iedere prijs.

Op de dag dat Duitsland Nederland binnenvalt (10 mei 1940), wordt Churchill voor het eerst in zijn leven Prime Minister. Hij weet het Britse volk te overtuigen dat de nazi’s te vuur en te zwaard bestreden moeten worden. Met zijn speeches spreekt hij het volk moed in:

“We shall fight on the beaches, we shall fight on the landing grounds, we shall fight in the fields and in the streets, we shall fight in the hills; we shall never surrender.”

Hij gaat voorop in de strijd door aan het front te zijn, te midden van de soldaten. Hij is politicus, maar één die zelf oorlogen heeft gevoerd op verschillende continenten; één die eigenhandig mensen heeft gedood.

Voetstuk standbeeld Churchill. Foto Elise Mijderwijk 2016.

Voetstuk standbeeld Churchill. Foto Elise Mijderwijk 2016.

V van Victorie

Churchill begrijpt de oorlog. En hij begrijpt dat de steun van Amerika noodzakelijk is om die oorlog te winnen. En inderdaad, met de hulp van de Amerikanen en de door Churchill verachte Russische communisten verslaan de geallieerden de nazi’s. Hitler verkiest in 1945 de dood. De belichaming van het Kwaad is niet meer. Het gezicht van de overwinning straalt. Winston Churchill ondergaat huldiging op huldiging. Op menig balkon staat hij voor een juichende menigte. Zijn twee vingers vormen de V van victorie; de onafscheidelijke sigaar in de mond. Ook het Engelse volk ziet Churchill als oorlogsheld. Overal juicht men hem toe.

Datzelfde volk maakt bij de stembus wel duidelijk dat hij de juiste man op de juiste plaats was. De kiezers stemmen op 5 juli 1945, slechts maanden na Victory in Europe Day, massaal op de Labour Party. Churchill blijft leider van de Conservatieve Partij. In 1951 kiezen de Engelsen weer voor de Conservatieven. Churchill is wederom Prime Minister. Twee jaar later wordt hij benoemd tot ridder in de Orde van de Kousenband en is vanaf dan voor altijd sir Winston Churchill.

Na zijn dood in 1965 keert Winston Churchill naar Blenheim terug. Bij de kerk in Bladon, te zien vanuit het landhuis, is hij begraven.

Blenheim Palace, Oxfordshire. Foto Elise Mijderwijk 2015.

Blenheim Palace, Oxfordshire. Foto Elise Mijderwijk 2015.

[bol_product_links block_id=”bol_572f978b638ba_selected-products” products=”9200000045944859,9200000036449772,9200000046311573,9200000032264707,1001004002202950,9200000018114885″ name=”Winston Churchill” sub_id=”” link_color=”000000″ subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”ED1000″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”009900″ background_color=”FFA012″ border_color=”D25400″ width=”600″ cols=”3″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]

Leon Mijderwijk

Leon Mijderwijk (1975) studeerde voor Leraar Geschiedenis 2e graads aan de HU en deeltijd Geschiedenis aan de Universiteit van Utrecht. Zijn aandacht gaat uit naar de vroege middeleeuwen, in het bijzonder van Engeland. Hij schreef artikelen en recensies voor Westerheem, Archeologie Magazine, So British & Irish, Muntkoerier en Filatelie. Leon is redactiemedewerker van het Detectormagazine en Historiën-redacteur. Hij onderhoudt contact met diverse uitgeverijen, archeologen en historici.

More Posts

Schrijf je in voor TOEN!